METODA NDT-BOBATH
Metoda NDT-Bobath została zapoczątkowana w latach 40-tych XX wieku w Londynie przez czeskie małżeństwo - fizjoterapeutkę Berthę Bobath i jej męża Karela - neurologa, neurofizjologa.
Berta i Karel Bobath opracowali swoją metodę po szczegółowej analizie terapii dzieci z porażeniem mózgowym. Karel jako neurofizjolog zaobserwował, że fizjologiczny rozwój motorycznych wzorców ruchowych dziecka jest zdeterminowany, co może spowodować pewne nieprawidłowości rozwojowe. Dlatego też zaczęto tak prowadzić terapie, aby zbliżać się po przez torowanie nerwowo-mięśniowe do normalnego fizjologicznego rozwoju dziecka.
Koncepcja w raz z upływem czasu się rozwijała, a największe zastosowanie znalazła w przypadku rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym. Po kilku latach uznano, że metoda ta odpowiednio opracowana i zróżnicowana może być z powodzeniem zastosowana u dorosłych z neurogennymi zaburzeniami ruchu o charakterze zapalnym, zwyrodnieniowym czy urazowym.
Berta i Karel Bobath opracowali swoją metodę po szczegółowej analizie terapii dzieci z porażeniem mózgowym. Karel jako neurofizjolog zaobserwował, że fizjologiczny rozwój motorycznych wzorców ruchowych dziecka jest zdeterminowany, co może spowodować pewne nieprawidłowości rozwojowe. Dlatego też zaczęto tak prowadzić terapie, aby zbliżać się po przez torowanie nerwowo-mięśniowe do normalnego fizjologicznego rozwoju dziecka.
Koncepcja w raz z upływem czasu się rozwijała, a największe zastosowanie znalazła w przypadku rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym. Po kilku latach uznano, że metoda ta odpowiednio opracowana i zróżnicowana może być z powodzeniem zastosowana u dorosłych z neurogennymi zaburzeniami ruchu o charakterze zapalnym, zwyrodnieniowym czy urazowym.
"Nie uczymy ruchów, ale czynimy aby były możliwe" – K. B. Bobath Całość nowego sposobu myślenia polega na obserwacji i interpretacji tego co pacjent potrafi, następnie dostosowanie technik aby dokładnie ustalić co jest niezbędne dla odpowiedniego wspomagania do wykonania ruchu.
Terapia ma pomóc dziecku we wszechstronnym rozwoju tak, aby mogło uzyskać niezależność w życiu i wykorzystać swe możliwości na tyle, na ile pozwala istniejące uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Główne zasady usprawniania według koncepcji NDT-Bobath:
1.) wpływanie na napięcia mięśni - normalizacja,
2.) hamowanie nieprawidłowych odruchów i ruchów,
3.) wyzwalanie i kontrolowanie ruchów w formie najbardziej jak to jest tylko możliwe zbliżone do prawidłowych, specyficznymi wspomaganiami z "punktów kluczowych" czyli pkt. kontroli ruchu,
4.) utrzymywanie pełnej ruchomości w stawach,
5.) wyrabianie kontroli postawy i najbardziej jak to jest możliwe zbliżonych do prawidłowych reakcji ruchowych i ich automatyzacja,
6.) wykorzystywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach.
Usprawnianie wg koncepcji NDT-Bobath jest szczególnie przydatne w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ może być łatwo włączone w ich biologiczny rytm dnia. Prawidłowo wykonywane zabiegi pielęgnacyjne jak karmienie, noszenie dziecka czy zabawa z nim są odpowiednimi momentami do utrwalania ruchów ćwiczonych przez fizjoterapeutę (handling).
Odpowiednio przeszkoleni rodzice / opiekunowie, którzy zrozumieją problemy i trudności występujące u ich dziecka kontynuują ćwiczenia w warunkach domowych.
Terapia wg koncepcji NDT Bobath skierowana jest do:
- dzieci urodzonych przedwcześnie, u których występują nieprawidłowości bądź opóźnienia rozwoju,
- dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
- dzieci z opóźnieniem rozwoju o podłożu genetycznym,
- dzieci z zaburzeniami ortopedycznymi,
- dzieci z rozwojowymi zaburzeniami koordynacji i innymi nieprawidłowościami.
Głównymi wskazaniami do usprawniania są:
1. Nasilająca się dominacja nieprawidłowych wzorców posturalnych i motorycznych, szczególnie po czwartym miesiącu.
2. Brak zróżnicowania – wariantowości, zachowań ruchowych oraz stale jednakowe, obligatoryjne stereotypowe odpowiedzi ruchowe, pojawiające się w różnych pozycjach i sytuacjach, szczególnie po piątym miesiącu.
3. Bardzo słaba kontrola aktywności głowy i tułowia.
4. Trudności w przyjmowaniu i połykaniu pokarmu.
5. Trudności w śledzeniu przedmiotów pionowo w dół wzdłuż linii środkowej ciała i w innych kierunkach po 3 miesiącu życia.
6. Stała, utrwalona asymetria.
Terapia neurorozwojowa oddziałuje na układ nerwowy dziecka wykorzystując mechanizmy plastyczności mózgu, jest terapią sensoryczno – motoryczną (zanim opanowany zostanie nowy wzorzec ruchu , nowa umiejętność- najpierw dajemy dziecku odczuć jego prawidłowy charakter, stymulujemy jednocześnie kilka układów sensorycznych zaangażowanych w konkretną czynność). W koncepcji neurorozwojowej wykorzystujemy aktualna wiedzę na temat rozwoju układu nerwowego, rozwoju psychomotorycznego dziecka, mechanizmów leżących u podstaw motorycznego uczenia się i rozwoju kontroli postawy.
1. Nasilająca się dominacja nieprawidłowych wzorców posturalnych i motorycznych, szczególnie po czwartym miesiącu.
2. Brak zróżnicowania – wariantowości, zachowań ruchowych oraz stale jednakowe, obligatoryjne stereotypowe odpowiedzi ruchowe, pojawiające się w różnych pozycjach i sytuacjach, szczególnie po piątym miesiącu.
3. Bardzo słaba kontrola aktywności głowy i tułowia.
4. Trudności w przyjmowaniu i połykaniu pokarmu.
5. Trudności w śledzeniu przedmiotów pionowo w dół wzdłuż linii środkowej ciała i w innych kierunkach po 3 miesiącu życia.
6. Stała, utrwalona asymetria.
Terapia neurorozwojowa oddziałuje na układ nerwowy dziecka wykorzystując mechanizmy plastyczności mózgu, jest terapią sensoryczno – motoryczną (zanim opanowany zostanie nowy wzorzec ruchu , nowa umiejętność- najpierw dajemy dziecku odczuć jego prawidłowy charakter, stymulujemy jednocześnie kilka układów sensorycznych zaangażowanych w konkretną czynność). W koncepcji neurorozwojowej wykorzystujemy aktualna wiedzę na temat rozwoju układu nerwowego, rozwoju psychomotorycznego dziecka, mechanizmów leżących u podstaw motorycznego uczenia się i rozwoju kontroli postawy.